Książki o Chopinie, jego życiu i twórczości

[Dorota]

Nie przeczytałam może zbyt wiele książek o Chopinie, ale o kilku już mogę się wypowiedzieć. Moją ulubioną (jak na razie) jest "Chopin" Iwaszkiewicza, szczególnie zapadł mi w pamięć ten fragment: Jednym z najintymniejszych zwierzeń muzycznych Chopina jest jego Walc cis-moll op. 64 nr 2. Po każdej jego części, po przenikliwej w swym beznadziejnym smutku pierwszej i trzeciej, po pogodniejszej, szerszej melodii (Des-dur) części środkowej – przychodzi szybki, padający refren, który powiada: "smutno, prawda? A mnie wszystko jedno, a mnie wszystko jedno, niech się dzieje co chce…" – i to machnięcie ręki zamiera gdzieś w górze; i znowu refren, coraz szybszy, coraz bardziej mechaniczny w swoim pianissimo bez wyrazu: "wszystko jedno…." A wiadomo, że nie wszystko jedno, i prawdą jest przejmujący smutek walca, nie taneczne ritornello refrenu.

Co do "Kształtu miłości" Broszkiewicza, to niestety zupełnie mi ta książka nie podeszła, dałam radę przebrnąć chyba tylko przez kilkanaście kartek. Mam ją nadal na półce, może kiedyś zrobię podejście nr 2.

A teraz Was zaskoczę. Spodobała mi się powieść "Dagerotyp. Tajemnica Chopina". Coś mi świta, że był jakiś post na tym forum, w którym książka została skrytykowana dość mocno. Wiem, że nie jest to arcydzieło, ale bardzo miło wspominam jej czytanie i na pewno do książki będę jeszcze wracać. W niej też mam ulubiony fragment: Po chwili jednak spoważniał, spojrzał na Marie i zaczął grać Nokturn Es-dur, jeden ze swoich najbardziej romantycznych utworów. Dziewczyna przymknęła oczy w rozmarzeniu, poddając się sentymentalnemu nastrojowi. Część końcowa, koda z efektownym ozdobnikiem w wysokim rejestrze, zakonczona pasażem, zabrzmiała dziwnie znajomo. Szklany dźwięk kojarzył jej się z odgłosem rozsypanych na kamiennych schodach pereł i zaraz, oczami wyobraźni, zobaczyła tę scenę. Kaskada spadajacych kuleczek, podskakujących na kolejnych stopniach, początkowo gromadnie, na koniec już tylko pojedynczo, aż do stuknięcia ostatniej perełki o gładki kamień.

[Janusz1228]

Zdaje się, ze to chyba ja coś wspomniałem w topicu "Ex libris" o 'Dagerotypie...". Przypominam sobie, że książkę czytało mi sie fajnie, ale pamiętam też, że autorka dość swobodnie zaflirtowała z biografią Chopina (w uknutej przez nią intrydze pewnej pannie zostawił potomka    ), co mnie troszkę rozśmieszyło i kazało książeczkę tę bardzo lekko potraktować. Z drugiej strony pamiętam, że oprocz intrygi w powiesci znalazło sie mnóstwo autentycznych faktów i opisów szopenowskiego Paryża, co było niewątpliwym "smaczkiem" książki. Jeśli więc ktoś lubi lekkie pioro, potoczystą fabułę i niezbyt skomplikowaną narrację - to na zimowe wieczory - polecam  . Jesli ktoś jednak szuka prawdy biograficznej - to już niekoniecznie 
Co do zaś Broszkiewicza...
Piękna, wzruszająca, beletrystyczna powieść, oparta na biograficznych faktach... Czytałem ją ze... 4o (!) lat temu, ale niektóre z niej obrazki sytuacyjne utkwiły w mym sercu i do dziś grają mi w duszy... Polecam każdemu, kto szuka pieknego słowa, mądrej fabuły i prawdy o miłości do muzyki... i nie tylko muzyki 

[Dorota]

No tak, oczywiście, co do szukania prawdy biograficznej to się zgadzam. Wydaje mi się jednak, że  nie była ona napisana po to, by ktoś miał w niej ją odnaleźć (choć, tak jak piszesz, są tam wplecione różne fakty). Postać tej kochanki, jej odnalezione listy - to wszystko jest zupełnie fikcyjne. Myślę, że inteligentni ludzie (niekoniecznie znawcy tematu) od razu na to wpadną. Ja sama, gdy zafascynowałam się postacią Chopina i zaczęłam szukać w internecie tytułów książek o nim, trafiłam też na "Dagerotyp" i od razu wiedziałam, że jest to fikcyjna historia. Po jakimś czasie ją zakupiłam i czytało mi się ją bardzo miło, szybko (przeczytałam chyba w jeden czy dwa wieczory).

Co do Broszkiewicza zaś, to całkiem możliwe, iż wybrałam na czytanie zły moment, może wtedy potrzebowałam innego rodzaju lektury. I nie chodzi o to, że nie potrafię czy nie chcę czytać literatury faktu i wolę coś w stylu "Dagerotypu". Skończyłam historię i tam czytałam masę tego typu książek, zresztą jak tylko się dawało, to wybierałam właśnie biografie. Nawet po skończeniu studiów przez jakiś czas zupełnie porzuciłam czytanie powieści na korzyść właśnie publikacji historycznych. Dam jej drugą szansę.

A powiedzcie mi (bo ja nadal jestem daleko za Wami z wiedzą o Chopinie i jego muzyce). Jest taka książka Zofii Jeżewskiej o Chopinie. Nie taka gruba kilkuset stronicowa (bo tę też niedawno zakupiłam i mam ją w planach), tylko taka cienka, mała. W tej napisanej w czasach PRL-u publikacji raziły mnie rozdziały dotyczące wieku XX (książka nie kończy się w chwili śmierci kompozytora, ale przybliża też dalsze lata, m.in. losy jego warszawskiego pomnika- zburzonego przez hitlerowców oraz konkursy chopinowskie). Własnie o te konkursy mi tutaj chodzi, a konkretnie o wychwalanie radzieckich uczestników, krytykę uczestników polskich sprzed wojny i potem chwalenie uczestników PRL-owskich co to wzięli przykład z radzieckich kolegów i dlatego mieli takie sukcesy. Nie znam się aż tak bardzo na tym, ale nawet jeśli jest w tym trochę prawdy (w co wątpię) to podane jest to w niestrawny dla mnie sposób. Jak to było z tymi koncertami?

[Janusz1228]

... ale nawet jeśli jest w tym trochę prawdy (w co wątpię) to podane jest to w niestrawny dla mnie sposób. Jak to było z tymi koncertami?

rozumiem, ze pytasz nie o koncerty a o powojenne konkursy?...
Byłbym ostrożny w jednoznacznym wplataniu w ich rozstrzygnięcia politycznych przesłanek. Po pierwsze: jury zawsze było międzynarodowe i złożone z wybitnych pedagogów-pianistow, i po drugie - fakty są takie: laury zwycięzców odbierali niekwestionowani później przez nikogo na swiecie mistrzowie,  przypomnijmy choćby lata 1960-70, czyli po kolei: Pollini, Argerich, Ohlsson (wszyscy przecież zza żelaznej kurtyny!).
Ale, ok! Można by mieć (i chyba trzeba mieć) uzasadnione wątpliwości szczególnie w odniesieniu do rezultatów pierwszego powojennego konkursu, w którym wszystkie 12 nagród rozdzielono wyłącznie między pianistów polskich i radzieckich, a I nagrodę przyznano nawet ex aequo... Ale jesli chodzi o mnie - uważam, że to mógł być także dobry, racjonalny i sprawiedliwy wybór. Halina Czerny-Stefańska absolutnie na nagrodę zasłuzyła. Jej nagrania z Konkursu ale i póxniejsze - do dziś fascynują i potwierdzają jej klasę. Bella Davidovich swoimi późniejszymi osiagnięciami (głownie pedagogicznymi) także potwierdziła że zasłuzyła na laur zwycięzcy.. Nie wiem, jak było z Harasiewiczem (1955). Ponoć był strasznym tremiarzem i panicznie bał sie koncertowej sali. Jak zatem uporał sie ze szrankami Konkursu, jak udało mus ie go zwyciężyc?? Jego tajemnica. Ale przecież i późniejsze dokonania Harasiewicza (głownie pedagogiczne ale i nagrani płytowe) wciąż znakomicie o nim świadczą wystawiając mu bardzo nobliwa laurę.
O Krystianie - cóz tu pisać... Gwiazda gwiazd. Więc polityka, polityką - ale Konkurs, jak widać, potrafił w tych ciężkich czasach się przed nią obronić... Gdyby było inaczej - świat muzyczny z pewnością by go zmarginalizoiwał.

[Dorota]

Dziękuję za wyczerpującą odpowiedź. Właśnie te wygrane w pierwszym powojennym konkursie wzbudziły moje wątpliwości. Od razu piszę, że są to wątpliwości osoby, która nie zna się na muzyce. I nie kwestionuję tu talentu osób wymienionych przez Ciebie (skoro i mnie, mało obeznanemu w temacie człowiekowi, te nazwiska coś mówią, to coś to znaczy). Zastanawiam się po prostu, czy nie było wówczas nawet nie lepszych, ale powiedzmy równie dobrych uczestników z innych krajów, którzy nie uzyskali nagród.

Teraz jestem zawalona egzemplarzami recenzenckimi, ale jak uporam się z częścią recenzji, postaram się zabrać za tę kilkusetstronicową biografię autorstwa Jeżewskiej.

A jakie macie zdanie o książce "Lukrecja Floriani" George Sand? Już od roku zastanawiam się nad jej kupnem, bo w bibliotekach jej na razie nie znalazłam.

[Janusz1228]

A jakie macie zdanie o książce "Lukrecja Floriani" George Sand? Już od roku zastanawiam się nad jej kupnem, bo w bibliotekach jej na razie nie znalazłam.

Nie czytałem Lukrecji Floriani, nie czytałem w ogole żadnej pozycji George Sand. Troche mi wstyd, ale cóz... Zastanawiam sie dlaczego tak się stało? I chyba jedyna racjonalna odpowiedź: przekonano mnie, ze niewarto. Czytając "dziesiąt" roznych biografii Chopina w kazdej z nich mniej czy bardziej spotykałem sie z recenzowaniem jej literatury jako tej, ktora nie przetrwała próby czasu, ktora dla wspolczesnego czytelnika jest nużąca i pozbawiona ponadczasowych spostrzezeń i prawd. I chyba przekonano mnie skuteczniey    Jednak dzisiaj - czasem sobie myslę, może watrto zrobić wyjątek dla Lukrecji? W końcu to pozycja szczególna, w ktorej, jak to czasem sie mawia: niełatwe relacje miedzy epokowymi "kochankami" wystawione zostały pod niecałkiem obiektywny, acz publiczny osąd. Problem tylko w tym, ze "lukrecji" nigdy nie widziałem w żadnej księgarni ani antykwariacie. Własciwie nie tylko niej, ale i żadnej innej książki GG. Czyzby od Niebios spotkała ja kara za chelpliwe stwierdzenie: "nadejdą czasy, gdy moje książki trafią pod strzechy, a twoja muzyka zostanie przez wszystkich zapomniana..."?     

[xbw]

Witaj Doroto, kolejna książkolubna osoba na forum, hura

[Dorota]

@Janusz
O samym pisarstwie pani Sand czytałam podobne opinie do tych wspomnianych wyżej. Jest tyle innych ciekawych książek, że na pewno nie zamierzam katować się wszystkimi jej dziełami. Ale właśnie z tą Lukrecją sprawa wygląda trochę inaczej. Ciekawi mnie, w jaki sposób przedstawiła swoje relacje z Chopinem. Wiem, że wiele tam może być (i pewnie jest) wyolbrzymione czy nawet wymyślone, ale chciałabym to przeczytać i wyrobić sobie swoje zdanie na ten temat (a przy okazji na temat samego warsztatu p. Sand). Też nie widzialam w księgarniach żadnej książki Sand, ale od czasu do czasu pojawiają się na popularnym portalu aukcyjnym.

@xbw
Dziękuję za tak entuzjastyczne powitanie!

[Grzegorz]

Witam
Mam prośbę do szanownych forumowiczów o poradę.
Szukam książek dotyczących etiud Chopina, zarówno od strony analizy teoretycznej czy muzycznej jak i praktycznych porad do nauki ich gry.
Nie jestem muzykiem z wykształcenia ale potrafię zagrać prostsze utwory na pianinie. Uczę się grać etiudy Chopina i szukam źródeł na ich temat.
Z góry dziękuję za wszelkie sugestie.
Grzegorz

[Janusz1228]

Witaj Grzegorzu!
Karkołomne postawiłes sobie zadanie. Jako amator zastanow się, czy aby nie porywasz się na Czumulugmę, wcześniej odwiedziwszy ledwie Gubałówkę ?   
Przepraszam za niemądry żart. Etiudy Chopina to przecież wielka nęcąca kraina poezji, bitewe i bajek. Wiem coś na ten temat. - ale jednocześnie to najwyższa pólka pianistycznego wtajemniczenia. Jeśli szukasz opracowań źródłowych, to będą to opracowania z definicji skierowane do profesjonalistów. Mogą być zatem niezjadliwe...
Ja też jestem amatorem. Kiedyś nawet grałem kilka etiud (w tym: cały opus "Trzech nowych etiud" + rewolucyjną). Ale juz dawno nie gram, bo nazbyt w nich kustykałem. Dziś wolę preludia i nokturny. I też tylko niektóre. Bo Chopin chyba nie chciał belfrować nam - amatorom. Zdecydowanie preferował profesjonalistów 

[Grzegorz]

Trochę też tak się czuję jak w tym żarcie, może przynajmniej jak nie wejdę na Czomolungmę to chociaż popatrzę sobie z dołu na jej piękno. Faktycznie preludia i nokturny są łatwiejsze do zagrania, mniej wirtuozerskie a bardziej poetyckie, szczególnie nokturny. Czytam właśnie książkę prof. Tomaszewskiego - Chopin - człowiek, dzieło, rezonans - cenne źródło wielu informacji o Chopinie z dużą bibliografią, może uda mi się tam znaleźć jakieś pozycje, które mi pomogą.
Dziękuję w każdym razie za odzew i będę jeszcze pisał na forum
Pozdrawiam
Grzegorz

[xbw]

może przynajmniej jak nie wejdę na Czomolungmę to chociaż popatrzę sobie z dołu na jej piękno.

Tak trzymaj
Próbuj a my będziemy ściskać kciuki za powodzenie.

Witaj na forum.

[fabura]

Faktycznie preludia i nokturny są łatwiejsze do zagrania, mniej wirtuozerskie a bardziej poetyckie, szczególnie nokturny

No tak, ale często też są tak wykonywane niestety - mechanicznie i dla popisu - co jest błedem. Tylko, że samo wykonanie jest już popisem. 

[clavia]

Właśnie czytam "Mówiący dąb - opowieści babuni" pani Sand. Bardzo ciekawa pozycja. Fajnie się czyta i bardzo oddziałuje na wyobraźnię. Co prawda dla dzieci, ale tylko taka była w bibliotece u mnie w mieście.

[Aleksias]

Clavio, ja tę książkę dostałam w dzieciństwie, kiedy to nazwisko jeszcze nic mi nie mówiło - zupełnie jej nie kojarzyłam z Chopinem:) I też bardzo mi się podobała:)

Zapoznając się z materiałami o życiu i pisaniu George Sand nabrałam poczucia, że pod wieloma względami przypomina mi naszą pisarkę Marię Rodziewiczównę.
Maria publikowała początkowo pod pseudonimem "Mario" Po śmierci ojca "obcięła krótko włosy (za zezwoleniem matki) i w krótkiej spódnicy i męskim żakiecie zajęła się zarządzaniem" majątkiem (trochę to nam przypomina emancypację George ) Prowadziła działalność społeczną, zakładała różne kobiece stowarzyszenia.
Jej utwory niby nie są uznawane za arcydzieła, ale jednak przez wiele lat były bardzo cenione i kochane przez całe pokolenia czytelniczek:) I zasłużyły na Wawrzyn Akademicki Polskiej Akademii Literatury.

George ubierała się po męsku, jednak w jej wypadku także "męski ubiór nie był pierwotnie wyrazem kontestacji ówczesnej społecznej roli kobiety – założyła go po raz pierwszy z ostrożności, wybierając się na premierę jednej ze sztuk Aleksandra Dumas i chcąc uniknąć problemów w razie spodziewanego zamieszania. Odtąd często zakładała męskie ubrania, czując się w nich wygodnie; ten strój umożliwiał jej także aktywność niedostępną innym kobietom jej stanu".
Napisane od końca lat 50. powieści stoją na dobrym poziomie pod względem psychologii postaci. We wcześniejszych często poruszała kwestie społeczne i los ludu.
Na naszym osądzie Sand ciąży cień dramatycznego zerwania związku z Chopinem. Jednak jej powieści były bardzo popularne i ceniło ją wielu ludzi pióra. Walt Whitman cytował jej powieść "Consuelo" jako szczególnie ulubioną i twierdził, że jej lektura wywarła na niego wpływ.  Angielska poetka Elizabeth Barrett Browning poświęciła jej dwa utwory. Czytywał ją Dostojewski i Virginia Woolf:)
Nie cierpiał jej Baudelaire:) Natomiast podobno uwielbiał ją Flaubert, a Balzac stwierdził, że jeśli ktoś uważa, że George Sand pisze źle, to dlatego, że jego własne standardy krytycyzmu są nieadekwatne:). Dodał także, że dzięki obrazowemu stylowi jej pisarstwo posiada wyjątkową subtelność, wykazując zdolność dosłownego przekazywania obrazów słowami. Tak więc także zdobyła sobie wiele przyjaznych serc.